Το σημείωμα της 21ης Δεκεμβρίου κατέληγε σε
ένα ερώτημα σχετικά με το πού μπορεί να
βρίσκεται η Ευρώπη αν και όταν Μόσχα και
Ουάσιγκτον καταλήξουν σε μια διευθέτηση που θα
θυμίζει τον μεταπολεμικό διαχωρισμό της Ευρώπης
σε ζώνες επιρροής, όπως έγινε κάποτε στη Γιάλτα.
Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών υποδεικνύουν
ότι αργά αλλά σταδιακά Ουάσιγκτον και Μόσχα,
όντας οι δρώντες άξονες με την πλέον ουσιαστική
εξουσία (πολιτική βούληση και όλες τις
συνδεδεμένες παραμέτρους για να την επιβάλουν),
συνομιλούν απευθείας μεταξύ τους προκειμένου να
εντοπίσουν μια βαλβίδα εκτόνωσης στο Ουκρανικό.
Είναι απολύτως σαφές ότι η συζήτηση αυτή έχει
στο πραγματικό επίκεντρό της τη ρωσική απαίτηση
να σταματήσει η διεύρυνση του ΝΑΤΟ σε ένα χώρο που
η Μόσχα παραδοσιακά διεκδικεί ως μαλακό
υπογάστριο, άρα και σφαίρα επιρροής. Προφανώς
υπάρχουν διαδικαστικές παρεμβάσεις εκ μέρους του
ΝΑΤΟ, ωστόσο είναι απολύτως σαφές ότι η θέση του
πραγματικού κυρίαρχου ως προς την ασφάλεια της
Ευρώπης βρίσκεται στη δυτική πλευρά του
Ατλαντικού.
Αν
στην εξίσωση προστεθούν
οι φιλοδοξίες της Κίνας,
γίνεται πια ξεκάθαρο ότι
τρεις μεγάλες δυνάμεις
ερίζουν για τη διαμόρφωση
της νέας αρχιτεκτονικής
ασφαλείας του κόσμου.
Ενός κόσμου στον οποίο
ανήκει και η Ε.Ε., με
την προ διεύρυνσης και
τη μετά αυτή μορφή της.
Η στάση των ΗΠΑ έναντι
της Τουρκίας, η απόφαση
να επενδύσουν σε
παρουσία στην Ελλάδα για
πρώτη φορά μετά 30
χρόνια, αποτελούν όλα
τμήμα μιας ευρείας
οπτικής γωνίας
επιχείρησης: να
καταστήσει σαφές ότι
υπάρχουν όρια.
Στη φάση που, όπως
όλα δείχνουν, «τα μεγάλα
παιδιά» έχουν αρχίσει να
διαπραγματεύονται, η
Ευρώπη κάθεται στο πίσω
κάθισμα. Πρόκειται για
πραγματική παραδοξότητα,
μιας και οι συζητήσεις
που διεξάγονται –γνωστές
και άγνωστες– αφορούν
την Ανατολική Ευρώπη. Αν
μη τι άλλο, πρόκειται
για την απόλυτη
επιστροφή της έννοιας
του εδάφους. Στην Ευρώπη
η έννοια του εδάφους
είχε εξοβελιστεί ως
περίπου επουσιώδης για
τις νέες μορφές
ανάπτυξης της οικονομίας
και εμβάθυνσης της
εξουσίας δίχως η
επικράτεια να είναι
απαραίτητη προϋπόθεση.
Αυτές, βέβαια, ήταν οι
παραγνωρισμένες
βεβαιότητες της
πολυμέρειας και της
βεβαιότητας ότι
λειτουργεί.
Αυτή η αναβίωση της
στρατιωτικής απειλής για
την επίλυση διαφορών αναγκαστικά
υπονομεύει την έννοια
της πολυμέρειας και ωθεί
την Ευρώπη ενώπιον
πιθανοτήτων που είχαν
εξοβελιστεί ως ιστορικά
«ξεπερασμένες». Ενώ η
Ουάσιγκτον, η Μόσχα και,
λίγο πιο έξω, το Πεκίνο
μετακινούν πιόνια πάνω
στη σκακιέρα, η Ευρώπη
μοιάζει ολοένα και
περισσότερο ως
παρατηρητής, σε μια
παρτίδα που αυτήν τη
φορά την αφορά οργανικά
και άμεσα.
